Ima ona narodna, jugonostalgičarska, koja kaže da ovi “današnji” nisu u stanju ni da okreče, ono što je izgrađeno u Titino vrijeme. Ovih dana Banjaluka je dobila svoju, nakrivljenu, verziju spomenute poslovice.
Ovi današnji, kažu Banjalučani, nisu u stanju ni da sruše dimnjak, koji su podigli Titovi pioniri u vrijeme socijalističke obnove i izgradnje.
Naravno, radi se o pokušaju kontrolisanog rušenja Incelovog dimnjaka, jednog od simbola nekadašnje Banjaluke.
Operacija nije uspjela i nakon što su detonacije utihnule dimnjak se samo nakrivio, poput Krivog tornja u Pizi. Samo što je ovaj, banjalučki toranj nije spomenik arhitekture, nego – spomenik propasti.
Među ruševinama nekad moćnog kombinata Incel, koji je u svojim fabrikama celuloze i viskoze, zapošljavao oko 6.500 radnika, već decenijama se snimaju ratni i horor filmovi, “pakuju” reklame, prodaju lovačke puške, svira alternativni rok.
U apokaliptičnom ambijentu propalog giganta hemijske industrije, smjestio se i privatni univerzitet, na kome se školuju budući menadžeri, slikari i politikolozi. Tu su i činovnici republičkih agencija i magacini svakojake robe, od računara, do četki za krečenje.
Ima i jedna fabrika, u kojoj se, kao i u predratna vremena proizvodi toalet papir. Ta je fabrika naravno, privatizovana, kao i mnogi drugi dijelovi nekadašnjeg Incela.
Privatizovan je i dimnjak, odnosno parcela na kojoj se dimnjak nalazi. Novom gazdi parcele taj “spomenik” socijalističke industrije očigledno smeta, pa pokušava da ga se riješi.
Detonacije, koje su se 26. oktobra čule u Incelu, tokom misije rušenja dimnjaka, mnoge su podsjetile i na anegdotu od prije desetak godina, iz Društveno kulturnog centra Incel, koji se skućio u napuštenom Incelovom restoranu društvene ishrane, odnosno radničkoj menzi.
U DKC Incel i tada su, kao i danas, dolazili umjetnici iz inostranstva, koji su impresionirani ambijentom.
Mnogi su me pitali ko je u ratu bombardovao “Incel”. Zabezeknu se kad im kažem da ovdje nije bilo ratnih dejstava i da su sve ovo ljudi uradili golim rukama, da su probijali zidove, kidali armature i prodavali ih na otpadu za siću – rekla je ranije za “EuroBLIC” Lana Konjevoda, jedna od osnivačica DKC Incel.
Zlatnih osamdesetih ”Incel” je imao 200 inženjera i godišnji izvoz od 100 miliona dolara i svojim novcem gradio puteve i mostove u radničkim naseljima oko fabrike. Malo šta danas podsjeća na ta vremena.
Za raščišćavanje ruševina i temeljito uređenje kompleksa od oko 80 hektara u današnjoj Poslovnoj zoni “Incel”, potrebno je uložiti milione maraka.
Ipak, mnogi su zainteresovani za kupovinu nekretnina u Incelu.
Najveća vrijednost Poslovne zone je infrastruktura, uglavnom “skrivena” u podzemlju. Zona ima kilometre vodovoda, kanalizacije, mreže elektro vodova i trafo stanica, te 11 kilometara puteva i 8 kilometara industrijske pruge, koja hale povezuje sa željeznicom.
Ima i dimnjak. Koji se ne da!
Izvor: Srpskainfo
