Tim arheologa Muzeja Republike Srpske predvođen arheologom Goranom Simonovićem, višim kustosom za srednjovjekovno doba, od 09.11.2018. godine nastavlja sa sistematskim arheološkim istraživanjem lokaliteta Prizren. Istraživanja se sprovode na ukupnoj površini od 700m2, već 6 sezona, u organizaciji Muzeja Republike Srpske, a uz finansijsku podršku Opštine Mrkonjić Grad i Minisarstva za prosvetu i kulturu Republike Srpske.
Dosadašnji rezultati pokazali su da se na ovom mjestu nalaze ostaci manjeg kasnosrednjovjekovnog kompleksa, građeni lomljenim i pritesanim kamenom, a pronađen je objekat koji je imao dvoranu i podrum. Nastavak isatraživanja će donijeti odgovore na pitanja ko je i u koju svrhu podigao arhitektonski kompleks na tako nepristupačnom mjestu?
“Poput „orlovskog gnijezda“ smjestio se na teško pristupačnoj litici uokvirenoj šumom, rijekom i strmim stranama kanjona, na mjestu sa koga se pruža veličanstven pogled niz dolinu Sane sve do Ključa”. – kaže rukovodilac istraživanja Goran Simonović. “Luksuzni karakter upućuje na pretpostavku da je namjena kompleksa rezidencijalna, i da bi ličnost koja je podigla dvorčić na Prizrenu, mogli tražiti među vlastelom koja je stolovala u gradu Ključu i upravljala župom Banjicom.”
Arheolozi su došli do zaključka da je kompleks najverovatnije stradao 1463. godine, prilikom prvog pada Bosne pod Turke.
“Nalazi dijelova kasnosrednjovjekovnog oružja i tragova borbe na njimu, grnčarije, životinjskih kostiju, posuda od stakla i građevinskih okova, ukazali su na boravak vojne posade. A da je ovo interesantno mjesto oduvijek privlačilo ljude, potvrđuje i ulomak praistorijskog lonca koji potiče iz gvozdenog doba (prvi milenijum prije Hrista), a može se povezati sa ostacima utvrđenog praistorijskog naselja.”
Krajem 2017. i tokom 2018. godine na lokalitetu su obavljeni konzervatorski zahvati koje je realizovalo renomirano beogradsko preduzeće KOTO, sredstvima Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske, pod nadzorom Republičkog zavoda za zaštitu kulturno – istorijskog i prirodnog nasljeđa. Namjera je da se ove godine kratko, desetodnevno istraživanje koncentriše na istraživanje središnjeg dijela cjeline, a sistematsko istraživanje Prizrena na Sani će dati kvalitetnu, cjelovitu i rijetku bazu podataka koja će predstavljati značajan doprinos baštini Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.
Fond pronađenih predmeta znatno će obogatiti srednjovjekovnu Arheološku zbirku Muzeja Republike Srpske i sa dokumentacijom sa iskopavanja, predstavljati dobru osnovu za formiranje budućeg zavičajnog muzeja Mrkonjić Grada. U planu je i cjelovita monografija o lokalitetu, te realizacija završne izložbe. Istraživanje na Prizrenu će da populariše arheološko i kulturno nasljeđe, te edukuje lokalnu zajednicu koja ga je već prepoznala kao jednu od važnih tačaka buduće, osmišljene turističke ponude opštine Mrkonjić Grad.
“Zbog svega ovoga smatramo da je Prizren na Sani lokalitet koji ima budućnost kao rekonstruisan kompleks, na izuzetnoj prirodnoj poziciji, sa muzejskom postavkom i različitim atraktivnim sadržajima. Sasvim sigurno, mogao bi da značajno doprinese kulturnom a i eknomskom prosperitetu zajednice.” – ističe rukovodilac istraživanja Goran Simonović, arheolog Muzeja Republike Srpske.
Ana Brataševec,
Muzej RS
