NK ICOMOS – SAOPŠTENJE ZA JAVNOST POVODOM PLANIRANIH GRAĐEVINSKIH RADOVA NA LOKACIJI GRUPACIJE OBJEKATA U ULICI KRALJA PETRA I KARAĐORĐEVIĆA, BANJA LUKA
Putem medijskih portala, 03.03.2021. javnost je informisana o najavi izvođenja radova na lokaciji u ulici Kralja Petra I Karađorđevića 103 (na zemljištu označenom sa katastarskim česticama (k. č.) 3320, 3319, 318/1) u Katastarskoj opštini (KO) Banja Luka 7, odnosno na lokaciji trenutne grupacije objekata bivšeg samačkog hotela SOUR “Rudi Čajavec” u užoj gradskoj zoni.
Obzirom da se kod ovog projekta radi o interpoliranju objekta značajne spratnosti i volumena koji su određeni/izmijenjeni bez ikakve analize uticaja na njemu pripadajući ambijent gradske jezgre i blizine nacionalnih spomenika Kulturnog centra “Banski dvor” i Narodnog pozorišta Republike Srpske, i koji kao takav može nepovratno poremetiti zatečene prostorne vrijednosti, dužnost nam je založiti se za primjereno očuvanje prostornih cjelina grada Banjaluka i zakonsko i stručno djelovanje unutar njih.
Želeći otkloniti nedoumice sa kojima se javnost susrela, Nacionalni komitet ICOMOS u Bosni i Hercegovini, zatražio je dana 04.03.2021. godine relevantne informacije od nadležnih institucija, obraćajući se direktno Zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske, Komisiji za očuvanje spomenika Bosne i Hercegovine i Gradu Banja Luka. Povodom pribavljanja potrebnih dokumenata, NK ICOMOS u BiH ovim otvorenim pismom obavještava društvo Bosne i Hercegovine o saznanjima, činjenicama i potpuno faktografskom stanju, te stručnom, nepristrasnom i etičkom viđenju do sada provedenih aktivnosti na pomenutoj lokaciji.
Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa je uputio informacije sljedećeg sadržaja:
1. Zavod je dao saglasnost dana 04.08.2020. na Idejno rješenje za objekat u ulici Kralja Petra I Karađorđevića 103, autora “Projektni studio Motika” doo Zvornik, a po zahtjevu investitora Tempo-gradnja doo iz Banja Luke, od 30.07.2020. godine,
2. Saglasnost je data i na rušenje objekta na gore pomenutim katastarskim česticama i to 07.09.2020. godine, po zahtjevu istog investitora od 04.09.2020. godine,
3. Saglasnost je data i za dopunu urbanističko-tehničkih uslova (UTU) od 04.03.2021. i to na Plan rušenja i uklanjanja objekata na pomenutim KČ, izvedenom od ACS studio Banja Luka, takođe po zahtjevu istog investitora od 03.03.2021. godine. U dokumentima nije indikovana spratnost, niti vertikalni i horizontalni gabarit objekta.
Nadalje, Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine nije decidno odgovorila da li su se u Komisiji provodile radnje vezane za pomenutu lokaciju, već je obavjestila NK ICOMOS u BiH da je uputila dopis Gradskoj upravi sa ciljem pribavljanja podataka o predmetnoj lokaciji. Po pribavljanju podataka, Komisija će u okviru svojih nadležnosti provesti dalje postupke ukoliko se utvrdi da se intervencije odnose na nacionalne spomenike ili zone zaštita istih. Komisija je u prilogu dostavila i odluku o proglašenju nacionalnog spomenika za ambijentalnu cjelinu ulica Kralja Petra Karađorđevića i Mladena Stojanovića, što ne odgovara predmetnoj lokaciji.
Ambijentalna cjelina, koja počinje objektima vila u ulici Kralja Petra I Karađorđevića i biskupskim sjedištem, je udaljenija od predmetne lokacije, za razliku od Banskog dvora ili Narodnog pozorišta koji su u njenoj neposrednoj blizini.
Grad Banja Luka je pružio najširi uvid u postupke vezane za investiciono-tehničku dokumentaciju i pribavljanje saglasnosti za radove na predmetnoj lokaciji.
Prvo, u cjelovitom dopisu dat je pregled važećeg Regulacionog plana u kontekstu predmetne lokacije, prema kojem je predviđeno: rekonstrukcija postojećeg P+4 objekta (orjentisanog istočno prema ulici Kralja Petra I Karađorđevića), a unutar bloka gradnja objekta na zajedničkoj parceli površine 3895 m2 uz koeficijent izgrađenosti 4,2 i koeficijent zauzetosti 0,8.
Grad u dopisu naglašava da je Republički zavod dužan da učestvuje u procesu izrade idejnih arhitektonsko urbanističkih rješenja i studiji vizualizacije, a da se naročito vodi računa o spomenički i arhitektonski značajnim objektima Banskog dvora i Narodnog pozorišta. Grad izdvaja da je u skladu sa zakonskim nadležnostima Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske 26.08.2020. izdalo lokacijske uslove za izgradnju novog i rekonstrukciju postojećeg objekta. Grad je dao uvid u dva svoja dopisa nadležnom ministarstvu.
Prvi dopis, datiran 29.07.2020. godine je odgovor na dopis ministarstva od 07.07.2020. godine kojim je traženo mišljenje jedinice lokalne samouprave na lokacijske uslove investitoru Tempo-gradnja iz Banjaluke za rekonstrukciju objekta P+4 i gradnju objekta 2Po+P+9+4Pe (ukupno 14 nadzemnih etaža) na predmetnoj lokaciji. Grad je skrenuo pažnju da je za predmetnu lokaciju bilo neophodno raspisati konkurs za izradu arhitektonsko- urbanističkog rješenja. U istom dopisu Grada je konstatovano još i:
1. da Zavod nije izdao saglasnost na idejno rješenje,
2. da predložene površine novog objekta u iznosu od 20.444 m2 odgovaraju koeficijentu izgrađenosti od 5,9, te da nisu definisane veličine horizontalnog i vertikalnog gabarita,
3. da postoje neusklađenosti pozicije pasaža između prve etaže rekonstruisanog objekta i novog objekta, s obzirom da je novi objekat planiran sa spratnom visinom prizemlja od 6m, nasuprot postojećem prizemlju od 3m, imajući u vidu neophodnost postojanja protivpožarnog puta, koji uzgred prema predloženom ni u horizontalnom pogledu ne zadovoljava zakonski minimum,
4. da objekat ne može da ima 4 povučene etaže, s obzirom da Zakon predviđa samo 1 povučenu etažu,
5. da je propušteno da se definiše karakter krova te je ostavljena sumnja da li će krov biti prohodan i koristan i samim tim da li i njegova površina ulazi u bruto
građevinsku površinu (BGP),
6. takođe, ustanovljeni su i propusti u pogledu definisanja uređenja javnih površina koje je potrebno urediti ili izgraditi za funkcionisanje objekta, potom u položaju trafo stanice, kao i nedostajućih koordinata građevinske parcele u Planu parcelacije. Grad konstatuje da je izrada Urbanističko-tehničkih uslova preuranjena, prevashodno što je investitor propustio da u skladu sa RP-om raspiše konkurs za arhitektonsko- urbanističko rješenje. Takođe, ukazano je da na lokaciji nisu riješeni imovinsko-pravni odnosi, te da se kod Grada vodi postupak rekonstrukcije i nadogradnje poslovnih objekata na predetnim parcelama.
Drugi dopis Grada je datiran 24.08.2020, kao odgovor Ministarstvu na dopis od 14.08.2020. godine, sada za rekonstrukciju postojećeg P+4 objekta i gradnju novog 2Po+P+13 na predmetnim parcelama, a prema korigovanim UTU izrađenim od strane “ACS studio”. Tada su priloženi i Idejni projekat i saglasnost Zavoda na isti (sve gore pomenuti). Grad je konstatovao da osim pribavljanja saglasnosti Zavoda, nisu izvršene druge korekcije u korigovanim Urbanističko-tehničkim uslovima.
Naročito je propušteno da se definišu horizontalni i vertikalni gabariti svake etaže uz podatke o BGP svake etaže. Dva dana nakon ovakvog dopisa Grada, Ministarstvo izdaje Lokacijske uslove (26.08.2020. godine). Ministarstvo konstatuje spratnost 2Po+P+13 i naglašava da su pozicija i gabariti etaža dati planom građevinskih i regulacionih linija i tekstualnim dijelom UTU-ova, što je u suprotnosti sa konstatacijom Grada, te konstatuje da novi objekat ima površinu od 13.630 m2 dok postojeći objekat zadržava površinu od cca 2750 m2. Iz napomena Lokacijskih uslova vidi se da su pojedine organizacije (komunalne infrastruktre) dale saglasnost na idejno rješenje ili urbanističko-tehničke uslove starije od datuma koje se navode u samim Lokacijskim uslovima.
Primjera radi, navodi se da su UTU izdani u avgusta 2020. godine, a “vizuelizacija idejnog rješenja” jula 2020. godine, dok su saglasnosti za telekomunikacione i vrelovodne instalacije izdane aprila 2020. godine, odnosno za vodovodne maja 2020. godine.
Ovo otvoreno pismo nema namjeru da ruši ugled, postavlja pitanja o kredibilitetu uključenih institucija, preispituje namjere investitora niti da na neki drugi način osporava radove na predmetnoj lokaciji. NK ICOMOS u BiH, kao i ranije u nizu drugih aktivnosti i djelovanja, ima za cilj da u interesu svih strana pruži nezavisan i transparentan pogled na gradnju u okvirima ili blizini zaštićenih objekata i cjelina, odnosno gradskih jezgri i cjelina čija forma, izgled i estetika grade duh i identitet jednog mjesta. Pozivamo sve uključene strane da se transparentno obrate javnosti sa postupcima vezanim za predviđene radove na predmetnoj lokaciji.
Od opšteg društvenog interesa i značaja za građane Banjaluke je da se ovako obimni radovi na jednoj od najprominentnijih gradskih lokacija provedu u skladu sa zakonskim propisima, ali i uz zadovoljstvo svih uključenih strana.
Imajući u vidu da Ministarstvo i Grad u postupku de facto predstavljaju društvo i brane zakonske odredbe, sa žaljenjem konstatujemo da će izvođenjem radova prema propisanim Lokacijskim uslovima nadležnog ministarstva, građani na posljetku biti oštećena strana. Nedvosmisleno je da su Lokacijski uslovi izdani bez saglasnosti jedinice lokalne samouprave i da je propušteno da se koriguje traženo, a sve prema zakonskim i regulacionim aktima.
Odobrena spratnost objekta, iako prema korigovanim Urbanističko-tehničkim slovima u nekoliko kvadrata ulazi o koeficijent izgrađenosti propisan RP-om, sa 14 nadzemnih etaža predstavljaće težu povredu prostornog integriteta ne samo uže lokacije, nego i pejzaža samog grada. Takvi gabariti narušiće odnose u volumenima postojećeg gradskog tkiva i vrlo vjerovatno negativno uticati na sliku grada, gradskog jezgra i njegovog budućeg razvoja. Insititucionalno odobravanje ovakvih vrsta intervencija i isključivanje javnosti iz cjelog postupka je opasno, jer se time otvaraju vrata za buduće degradacije graditeljskog naslijeđa koje mogu imati nesagledive posljedice po grad Banja Luku.
Činjenice koje su dostupne samo putem medijskih napisa, a ne pominju se i ne prikazuju u predočenim dokumentima, su vezane i za sam izgled objekta predviđenog za rekonstrukciju, a to je istina izazvalo najveći broj reakcija među građanstvom. Imajući u vidu druga autorska rješenja spomenutog arhitektonskog biroa, postoji velika bojazan da su tačni podaci o izgledu baziranom na nevjerodostojnoj upotrebi elemenata istorijskih stilova arhitekture, koji će apsolutno da naruše integritet ne samo Banskog dvora i Narodnog pozorišta, nego samog Grada. Molimo građane da ne prihvataju olako obrazloženja o “neoklasicističkoj arhitekturi” jer je ista svoj uspon doživjela u 19. vijeku, a u autentičnom izrazu je i nema u Banjoj Luci. Razlog za planiranje takvog “izraza” u blizini srpsko-vizantijske arhitekture Sabornog hrama, akademizovanog srpsko-vizantijskog izraza Banskog dvora ili pak Narodnog pozorišta sa elementima Bauhausa, prema mišljenju stručnjaka NK ICOMOS-a u BiH, nema.
Nemamo namjeru da ukazujemo na estetske nedostatke ovakvog pristupa u projektovanju, ali smatramo za potrebnim ukazati na potencijalno skrnavljenje, naruživanje i degradaciju javnog prostora ovakvim projektom. Stoga, još jednom pozivamo sve strane da preispitaju svoje odluke i namjere oko gradnje objekta ovakvog izgleda i vertikalnih gabarita, te da pravovremeno i cjelovito informišu javnost o slijedu događaja.
NK ICOMOS – SAOPŠTENJE ZA JAVNOST POVODOM PLANIRANIH GRAĐEVINSKIH RADOVA NA LOKACIJI GRUPACIJE OBJEKATA U ULICI KRALJA PETRA I KARAĐORĐEVIĆA, BANJA LUKA
