Dana 1. juna (petak) 2018. godine, u 13.časova, u galeriji Sinagoga u Nišu, svečano će biti otvorena gostujuća izložba „Rimska vila iz Municipiuma Malvesiatiuma u Skelanima“. Izložbu priređuju Muzej Republike Srpske iz Banja Luke i Arheološki Muzej „Rimski municipijum“ u Skelanima. Autor izložbe je Milka Đukić, muzejski savjetnik iz Muzeja Republike Srpske.
Na izložbi će putem foto-dokumentarnog materijala biti predstavljeno kulturno-istorijsko nasleđe iz perioda kasne antike, sa prostora istočnog dijela Republike Srpske, koji se nalazio u sastavu Rimske provincije Dalmacije.
Municipijum Malvezacijum je predstavljao jedan od tri najznačajnija rimska centra u Podrinju – pored Domavije (Gradina kod Sasa, blizu Srebrenice) i Spolonuma (kod Pljevalja), koje je živjelo intenzivnim životom od perioda ranog carstva, kada dobija status municipija, pa sve do kasne antike. Grad je bio administrativno središte šireg područja i imao je kuriu sa gradskim vijećem, hram kapitolijske trijade posvećen Jupiteru, Junoni i Minervi i dr., a arheološka istraživanja su potvrdila i postojanje dvije ranohrišćanske bazilike. U Municipijumu Malvezacijumu su bile stacionirane i vojne jedinice, kao i veći broj konzularnih beneficijara koji su vodili administrativne, carinske i policijske poslove, nadzirali puteve i čuvanje državnih magacina itd. Pored njih, vrlo važan i uticajan društveni sloj su činila i lica koja su bila uključena u rudarske poslove, naročito zbog značaja koji je u 2. i 3. vijeku rimska država pridavala čitavom regionu.
Rimska vila u Skelanima predstavlja pravi primjer doma jedne bogate porodice iz kasnoantičkog perioda života municipijuma Malvezacijuma, koja je imala podno grijanje i bila luksuzno ukrašena, o čemu svjedoče nedavno pronađeni ostaci podnih mozaika i fresko-slikarstva na zidovima.
Arheološka istraživanja, u periodu od 2008. do 2016. godine, finansirana su iz Razvojnog programa Republike Srpske i biće nastavljena i u narednom periodu, s obzirom da je ovaj arheološki lokalitet proglašen od strane Vlade Republike Srpske za arheološko nalazište od posebnog značaja.
Gostovanje ove izložbe u Nišu rezultat je dogovora o saradnji između Narodnog muzeja Niš i Muzeja Republike Srpske, koji podrazumijeva razmjenu izložbi ali i rad na zajedničkim projektima u budućnosti.
